Αποθετήριο ΑΨΚ

ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

• D_07_04

ΤΙΤΛΟΣ

• Ἀλεξόπυργος

ΟΝΟΜΑ ΜΟΝΗΣ

• ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ

ΤΑΞΗ ΜΟΝΗΣ

• 07

ΘΕΣΗ

• Λημνος

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

• Το Μετόχι Αλεξόπυργος Λήμνου της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος, βρίσκεται στην δυτική πλευρά του κόλπου Μούδρος της νήσου Λήμνου και 650 μ. δυτικά της Νέας Κουτάλης. Ο όρος "Αλεξόπυργος" προέρχεται από την ύπαρξη του πύργου και την αφιέρωση του ιδρυτή, τον Αλέξιο Β’ Κομνηνό. Η πρώτη αναφορά για το Μετόχι Αλεξόπυργου και τα όρια του γίνεται σε απογραφική πράξη του Φωκά Σεβαστόπουλου και Ιωάννη Χειλά το έτος 1388: «…τα περί το μετόχιον αυτού τα είς το Άνω Χαρ(ίον) ευρισκόμ(εν)α ελεύθερα (και) βα(σι)λ(ικ)ά χ(ωρά)φ(ι)α, τα πλη(σίον) τ(ης) δια θείου (και) σεπτ(ού) χρυσοβούλλ(ου) γης τούτ(ου), τα αρχόμ(εν)α από του δυτικού περίορου του αμπ(ε)λ(ίου) αυτού (και) πλη(σίον) όντα των παρά του Βρανά τ(ο)υ Πενταρκλή χ(ωρα)φ(ίων), άπερ κρατώσι τον εκείσε πρό(ς) δύσιν παλαι(όν) τρόχαλον έως τ(ης) Κυδωναί(ας) εις τα χ(ωρά)φ(ι)α τ(ο)υ Καρτζαμπλά τα εις τ(ην) σκάλ(αν) τ(ο)υ βουνού του Κέδρου, είτα στρέφοντ(αι) πρό(ς) νότον (και) ευρίσκουσι το μονοπάτιον το εις το μέσον του χωρ(ίου), στρέφοντ(αι) πρό(ς) ανατολάς διά του τοιούτ(ου) μονοπατ(ίου), ακουμβίζουσιν έως της γης της Σκεπαρναί(ας), εώσι το μονοπάτ(ιον) αριστερά εντός του περιοριζομ(έν)ου, τέμνουσι τούτο, κατέρχοντ(αι) (και) ευρίσκουσι το μονοπάτ(ιον) (και) τον ρύακα όπου το εξάμπ(ε)λ(ον) του Τζαουσίου, λαμβάνουσι το τοιούτ(ον) μονοπάτ(ιον) πρό(ς) άρκτον, είτα στρέφοντ(αι) αύθις προς ανατολάς, (και) εξέρχοντ(αι) εις το μο[ν]οπάτ(ιον), εμπεριλαμβάνουσιν εντός (και) τ(ην) τριγόνα της Σκεπαρναί(ας), (και) ακουμβίζουσιν έως του ρύακος του συνόρου της γής της παρά του μέρ(ους) της αυτ(ής) θείας μονής διά θείου χρυσοβούλλου κατερχομ(ένης), λαμβάνουσι τον τοιούτον ρύακα, (και) ανέρχοντ(αι) πρό(ς) δύσιν έως του δυσικού μέρ(ους) του περιόρου του αμπ(ε)λ(ίου) αυτού εις τον παλαιοτρόχαλ(ον) όθ(εν) (και) ήρξατο (και) ένι γη μοδ(ίον) επτακος(ίων) πεντήκοντα.» Η ίδια ως άνω ή παρόμοια περιγραφή ορίων αναφέρεται επίσης στα χρυσόβουλα του Εμμανουήλ Παλαιολόγου 2ου το έτος 1393 και 1396, «...εδόθη... γη κατά την Θεόσωστον νήσον Λήμνον, Άνω Χωρίον ονομαζομένη, πλησίον του αιγιαλού και του χωρίου του Πισπέραγος ένθα και πύργον εκ βάθρων ανήγειρε...», σε έγγραφο των απογραφέων Σεβαστόπουλου, Ιαγούπη και Θεολόγου το έτος 1394 και σε σιγίλλιο γράμμα του Πατριάρχη Αντωνίου 4ου το έτος 1396. Σύμφωνα με παλαιούς χάρτες βλέπουμε ότι το τοπωνύμιο Άνω Χωρίο να είναι ίδιο με το τοπωνύμιο Αλεξόπυργος. Το Μετόχι περιελάβανε αγρούς, βοσκότοπους, βοϊδολίβαδα, αλώνια, αμπέλια, ανεμόμυλους, εκκλησία καθώς και κελιά και διάφορα άλλα κτίσματα. Οι ιδιοκτησίες της Μονής στον Αλεξόπυργο Λήμνου επικυρώθηκαν τα αμέσως επόμενα χρόνια α) με την απογραφή της περιουσίας της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος το έτος 1464, β) με ιεροδικαστικό έγγραφο του έτους 1496, γ) με Φιρμάνι του Σουλτάνου Μπαγιαζίτ Χαν το έτος 1503, δ) με ιεροδικαστικό έγγραφο του έτους 1569, ε) με Φιρμάνι του Σουλτάνου Μουράτ Χαν Β’ το έτος 1581, στ) με ιεροδικαστικό έγγραφο του έτους 1581 ζ) με ιεροδικαστικό έγγραφο του έτους 1754 και η) με αχρονολόγητο σουρέτι. Φιρμάνι – 1581 Ιεροδικαστικό οθωμανικό έγγραφο – 1581 Σύμφωνα με το από 31/7/1924 πρωτόκολλο διαχωρισμού της Εποικιστικής Υπηρεσίας Λήμνου επιτάσσονται 1.700 στρ. του Μετοχίου Αλεξόπυργος της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος για την αγροτική εγκατάσταση προσφύγων. Με το ΦΕΚ 142/Α/1928 κυρώθηκε το από 13/6/1927 Ν.Δ. «περί απαλλοτριώσεως των εν ταις νήσοις Θάσω και Λήμνω μοναστηριακών κτημάτων» προς αποκατάσταση ακτημόνων γηγενών καλλιεργητών. Στη συνέχεια, με την υπ΄αριθμ. 330/1931 απόφαση απαλλοτρίωσης της επιτροπής απαλλοτρίωσης της Περιφέρειας του Πρωτοδικείου Μυτιλήνης, το αγρόκτημα Αλεξόπυργος ορίζεται «…η ολική έκταση του υπό κρίσιν απαλλοτριωθέντος αγροκτήματος υπό την ονομασίαν ‘Αλεξόπυργος’ οριζομένου βορείως με περιφέρειαν Σαρπίου νοτίως με περιφέρειαν Πεσπράγου, ανατολικώς με θάλασσαν και δυτικώς με περιφερείας Σαρπίου, Αγγαριώνος και Πορτιανού, αποτελείται 1ον) εκ χιλίων στρεμάτων καλλιεργησίμου γής και βοσκοτόπου επιταχθέντων από του έτους 1924 δι αποφάσεως του Υπουργού της Γεωργίας προς εγκατάστασιν των προσφύγων του Συνοικισμού Νέας Κουτόλεως Λήμνου και περί ων στρεμμάτων ειδικώτερον γίνεται μνεία εν τη αμέσως επόμένη σκέψει, 2ον) εκ χιλίων εκατόν εβδομήκοντα 1.170 στρεμμ. Καλλιεργησίμου γής 3ον) εκ του εις θέσιν Ακρωτήρι βοσκοτόπου εκτάσεως 400 περίπου στρεμμάτων 4ον) εκ του πλησίον των οικημάτων Αλεξόπυργος Μετοχίου βοδειολίβαδου εκτάσεως τεσσαράκοντα (40) περίπου στρεμμάτων 5ον) Εκ του παραπλεύρως του Μετοχίου αλωνοτόπου και του παρά τα οικήματα εις θέσιν Ακρωτήρι ομοίου συνολικής εκτάσεως τριών (3) περίπου στρεμμάτων 6) της πλησίον των οικημάτων του Μετοχίου αμπέλου εκτάσεως τεσσάρων (4) περίπου στρεμμάτων 7ον) εκ των οικημάτων του Μετοχίου Αλεξόπυργος μετά του παραπλεύρως τούτον ανεμομύλου και 8ον) εκ των εν των βοσκοτόπων Ακρωτήρι οι κτημάτων.» «Κηρύσσει απαλλοτριωτέον το αγρόκτημα Αλεξόπυργος Λήμνου ιδιοκτησίας της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος εκτάσεως δύο χιλιάδων εξακοσίων είκοσι τεσσάρων στρεμμ (2.624) περίπου, οριζόμενον βορείως με περιφερείας Σαρπίου, νοτίως με περιφέρεια Πεσπεράγου, ανατολικώς με θάλασσαν και δυτικώς με περιφερείας Σαρπίου, Αγγαριώνος και Πορτιανού» Σύμφωνα με τα παραπάνω καθώς και με α) την από 19/9/1932 συμπληρωματική διαιτητική απόφαση εκτίμησης των αγροκτημάτων Αλεξόπυργος, Ακρωτήρι και Φακός β) την από 3/11/1932 Διαιτητική απόφαση εκτιμήσεως αγροκτημάτων Αλεξοπύργου, Ακρωτηρίου και Φακός και γ) το από 8/8/1934 έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών συμπεραίνουμε ότι απαλλοτριώθηκε όλη η έκταση του Μετοχίου Αλεξόπυργος. Εντός του Μετοχίου υπήρχε έκταση 20,250 στρ. με ναίδριο, κελιά, αχυρώνες και στάβλους η οποία με την υπ΄αριθμ. 5/1959 απόφαση της επιτροπής απαλλοτριώσεων Λέσβου, παραχωρήθηκε στην κοινότητα Πεδινού Λήμνου ως το υπ΄ αριθμ. 110 κοινόχρηστο τεμάχιο του αγροκτήματος Σ.Α.Α.Κ «Αλεξόπυργος» Λήμνου. Στο μετόχι σώζεται αποκατεστημένο ένα διώροφο κτιριακό σύνολο με μοναστηριακή τράπεζα, κελιά, ξενώνες, καθώς και πέτρινο πηγάδι στον περίβολο, μαζί με άλλους βοηθητικούς χώρους. Στο κέντρο του χώρου κυριαρχεί ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, βασιλική του 14ου αιώνα, που ανακαινίστηκε το έτος ΑΧΝΑ (1651) από τον μοναχό Γαλακτίωνα, όπως μαρτυρά εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή: "ΑΝΑΚΑΙΝΗΣΤΗ Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΗΠΟ ΓΑΛΑΚΤΗΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΕΤΟΣ ΑΧΝΑ΄". Κτιριακό συγκρότημα εντός του χώρου του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος - 1915 Κτιριακό συγκρότημα εντός του χώρου του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος - 1995

ΕΙΔΟΣ

• ΜΕΤΟΧΙ

COPYRIGHT

• Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 4.0 Διεθνές (CC BY-NC 4.0)

athos.collection

• Μετόχια

ΟΝΟΜΑ ΜΕΤΟΧΙΟΥ

• Ἀλεξόπυργος